Temizlik Ürünlerinin Dostlarımıza Zararları

Dostunuzun, sağlığına ve güvenliğine bu kadar özen gösteriyor iken temizlik için kullandığınız ürünlerin, onlar üzerindeki etkilerine de kulak kabartmalısınız.

Bahçenizi çitleyip, çöpünüzü kapalı tutmak veya her gün evi temizlemek gibi alışkanlıklar dostlarımızı tehlikelerden korumak için temelde yeterli önlemler gibi görünse de yeterli olmuyor. Maalesef farkında olmadan yaptığımız bazı tercihlerimizin onlar üzerinde oldukça olumsuz etkileri var. Biz de bu yazımızda, farkında olmadan onlar adına iyilik yaparken acaba onları tehlikeye mi atıyoruz diye araştırdık. Temizlik adına kullanılan kimyasalların, can dostlarımızın sağlığına etkisi hakkında neler biliyoruz?

Temizlik ürünlerindeki kimyasal tanecikler, dostlarımızın sağlığını olumsuz yönde etkilediği doğru mu?

Yapılan araştırmalar ve karşılaşılan vakalar birçok deterjan türünün dostlarımız için oldukça zararlı olduğu yönünde. Çünkü deterjanların içerisindeki kimyasal tanecikler, onlar için bizden daha tehlikeli. Nedeni ise; onların bedenleri yabancı maddelere karşı bizden daha hassas, böyle olunca da sonuçları daha ciddi oluyor haliyle. Bünyeleri kimyasala bizden daha az alışkın olduğundan sonuçlar ciddileşiyor.

Peki bu kimyasal tanecikler nedir?

Bu kimyasal tanecikler, kullandığımız bulaşık ve çamaşır deterjanlarının yanı sıra ev temizliğinde kullandığımız ürünlerde de bulunuyor. Toz ya da jel formdaki bu kimyasal tanecikler plastik ile kaplanıyor ve deterjan olarak paketleniyor. 2 ila 5 cm olan bu tanecikler kare, yuvarlak ya da dikdörtgen olabiliyor ve renkleri mavi, yeşil, beyaz veya sarı oluyor. İşte bu kimyasal tanecikler, içerikleri yüzünden dostlarımızın sağlığı için çok zararlı.

Veterinerlerden de bu konuda açıklamalar yapıldı. Özellikle de pandemi döneminde çamaşır suyu kullanımının artmasıyla birlikte İstanbul Veteriner Hekimler Odası Başkanı Prof. Dr. Murat Arslan, “Dezenfeksiyon işleminde hayvanın sağlığına zarar veren çamaşır suyu gibi kimyasalların kullanıldığını duymaya başladık. Bu uygulama hayvanın sağlığına zararlı bir uygulamadır” dedi. Prof. Dr. Murat Arslan, pandemi (kovid-19) nedeniyle çamaşır suyunun evcil hayvanların temizliğinde bile kullanıldığına ve bunun dostlarımız için ciddi sağlık sorunlarına yol açtığına dikkat çekti.

“Bu uygulama hayvanlarda deri yanıklarına neden olabilir.” diye de ekledi. Gezintiden eve gelindiğinde patilerin sabunlanıp durulanmış bir bezle silinmesinin yeterli olacağı belirtildi. “Son zamanlarda dezenfeksiyon işleminde hayvanın sağlığına zarar veren çamaşır suyu gibi kimyasalların kullanıldığını duymaya başladık. Bu uygulama hayvanda yanıklara neden olabilen, hayvanın sağlığına zararlı bir uygulamadır, kullanmaktan kaçınılmalı.” dedi.

Kimyasal taneciklerin tehlikeleri nelerdir?

İçlerinde sabun yapımında da kullanılan kimyasalların barındığı bu tanecikler hem insan hem de hayvanlar için güvenli değildir. Bu ürünlerin tüketimindeki sıklığının tüm dünyada artmasıyla Missouri Üniversitesi, toksikoloji profesörü Dr. Tim Evans da konu hakkında bir açıklamada bulundu. Dr. Evans “Kullanım sıklığının arttığı bu maddeler çok daha fazla zehirlenme vakalarına neden oluyor.” dedi. Öncelikle kimyasal taneciklerin akciğerlere oksijen girişini engellemesi dostumuzda nefes alamamaya ve boğulmaya neden olmaktadır. Ayrıca deterjanlardaki kimyasal tanecikler yutulması halinde soluk almada zorluk, öksürme ve akciğerlerde iltihaplanmaya da yol açacaktır.

Dostumuzda salya artışı ve öğürme görülebilir. Temizlik için kullandığımız bu ürünler yani deterjanlar bir hayli yoğun kimyasallar olduğundan ve dostlarımız bizden farklı yapıda canlılar olduğundan çok daha fazla etkileniyor. Sadece solunum yolları veya cilt için değil aynı zamanda sindirim sistemi açısından da oldukça zararlı oldukları kanıtlandı. İshal ve halsizlik, temizlik ürünlerinin neden olduğu diğer rahatsızlıklardan olarak belirtiliyor. Köpeklerin kedilere göre temizlik ürünlerini yalama ve yeme ihtimalinin daha yüksek olduğu da göz önüne alınmalı. Hayvan zehirlenme vakalarıyla ilgilenen kurum Animal Poison Control tarafından (ASPCA) yapılan açıklamaya göre köpeklerde deterjanlar dolayısıyla zehirlenme oranı %92 iken kedilerde bu oran %65 civarında. Bununla birlikte likit deterjanların köpeklerin zehirlenmesinde daha etkin rol oynadığı ve oranın toplam zehirlenme vakalarının %60’ı olduğu belirtildi. Kedilerde ise likit deterjanlardan dolayı zehirlenme oranı %41 iken deterjan kutularını kendi üstlerine devirmelerinden ve içinde yuvarlanmalarından kaynaklı sağlık sorunlarının çok daha sık görüldüğü söylendi.

Temizlik ürünleri dostlarımıza nasıl zarar veriyor?

Temizlik için kullandığımız ürünler yani kimyasal deterjanlar birçok sağlık sorununa neden oluyor. Deterjan kullanım oranı ve sıklığı arttıkça, sorunlar da dallanıp budaklanıyor. Özellikle büyük köpekler kolayca deterjanların içindeki kimyasalları yalayabiliyor. Küçük köpekler ve kedilerde de durum farklı değil, onlar da aynı şekilde yalayabiliyor veya yemese bile yoğun olarak maruz kaldığında solunum sıkıntıları çekiyorlar. Tabi ki onlar için çok daha yoğun bir etki olduğundan sonuçlar da ciddileşiyor.

Kimyasal toz tanecikler, akciğerlere mikro tuğla tanecikleri gibi yerleşir ve solunum yolunu tıkamaya başlar. Bu yüzden dostumuzda ciddi solunum problemleri görülebilir.

Ayrıca sindirim sistemi ile ilgili sorunlara da yola açıyor ve yutulması halinde deterjan atıkları yemek borusunu tıkayabiliyor veya bağırsaklarda tıkanmaya neden olabiliyor. Tabi ki sıvı veya jel deterjanlar, toz olanlara göre daha tehlikesiz gibi görünse de, jel ve sıvı olanlar da son derece ciddi sağlık sorunlarına neden oluyor. Eğer dostumuz sıvı (likit) veya jel bir deterjana maruz kaldıysa ciltte ve gözlerde tahriş oluşabiliyor. Eğer direk temas edildiyse ciltte yanma ve tahriş, göze direk sıçradıysa kesinlikle aşırı yanma ve tahriş meydana geliyor.

Deterjanın içindeki kimyasallar yenildiğinde veya yalandığında boğazda tahriş meydana geliyor. Yutakta oluşan bu tahriş ise öğürme ve kusma refleksiyle sonuçlanıyor. İştahsızlık, sus içme isteksizliği ve susuz kalma gibi etkiler yine yutakta oluşan tahriş nedeniyle ortaya çıkıyor çünkü tahriş yüzünden boğaz yani yutak daralıyor ve yeme, içme zorlaşıyor. Bu türlü durumlarda acilen veterinere danışmak gerekiyor çünkü aspirasyon pnömonisi denen durum meydana geliyor. Bu durum ise son derece tehlikeli çünkü bilinç kaybı sırasında kusmuğun yutulması ile sonuçlanıyor ve kusmuğun yutulması da akciğer iltihabına sebep oluyor. Üstelik dostumuz deterjan kalıntısını yutup geri kussa bile deterjanın köpürmesi sonucu soluduğu kimyasallar akciğerlerinde ciddi sağlık sorunlarına yol açıyor.

Görülen belirtiler:

İshal
Kusma
Sindirim problemleri
Bağırsak sorunları (tıkanma)
İştahsızlık
Şişkin karın bölgesi
Ağız çevresinde lezyon ve yanıklar
Salyalanma
Halsizlik
Kaslarda zayıflık
Nöbet geçirme
Bilinç kaybı
Gözlerde ve ciltte tahriş ve yanıklar
Tüy dökülmesi

Dostumuza nasıl yardım edebiliriz?

Yeme veya yalama gibi durumlarda dikkat edilmesi gereken kazanın durumu ile ilgili elbette. Eğer ağzında deterjan kalıntısı var ve hala yutmamışsa hemen temizleyip ağzını bol suyla yıkayın. Yani ufak bir kaza ise, eğer kusma ya da soluk almada problem yoksa ilk önce dostunuza biraz su verin veya süt içirin, su veya süt vücuttaki kimyasalı seyreltmeye yarar. Bu işlemi hemen denedikten sonra acilen veterinerinize durumu danışın. Cildine temas ettiyse yine aynı şekilde sadece bol su ile iyice arınana dek bölgeyi yıkayın. Kusma ya da solunum problemleri görülüyorsa derhal veterinerinize danışmalısınız.

Tüm bunlar bir yana, eğer deterjan göze kaçarsa durum çok daha fena olabilir. Gözdeki yanma ve tahriş , korneanın ciddi hasar almasına ve korneanın yanmasıyla sonuçlanabilir. Bu durumda acilen gözü sadece bol suyla olabildiğince yıkayarak temizleyip derhal veterinerinizi aramalı ve kliniğe gitmelisiniz.

Deterjan Zehirlenmesinde Tedavi

Ne yazık ki bu tip zehirlenmeler için herhangi bir antidot bulunmuyor ama destek tedavi uygulanıyor. Mide koruyucular ve antibiyotikler kullanılıyor çünkü zaten vücut yeteri kadar aşındırıcı maddeye maruz kalıyor. Tedavi daha çok maruz kalınan deterjanın türüne yönelik oluyor. Zehirlenmeyi detaylandırdığınızda ve hangi deterjana maruz kaldığını ürünün etiketindeki bilgiler ile belirlediğinizde veterineriniz maddenin türüne göre uygulayacağı tedaviye karar verecektir. Dostumuzun ne kadar süre hastanede kalacağı ise maddenin etkilerine göre değişiyor. Dostumuzun ne kadar solunum cihazına bağlı kalması gerektiğine ya da midede ülser oluşmaması için ne kadar süre gözetimde kalması gerektiğine göre, yani vakanın durumu ve ciddiyetine göre veterineriniz tarafından belirleniyor.

Sağlıklı Temizlik Nasıl Olur?

Deterjanların etiketlerini dikkatlice okuyunuz. İçindeki maddeleri kontrol ediniz ve söylenilen talimatlar ile belirtilen miktarda kullanınız. Belirtilen fazla kullanmak temizliğiniz açısından daha iyi bir sonuç vermeyecektir. Hem deterjanı gereksizce fazla kullanmış hem de dostumuzu daha fazla toksik maddeye maruz bırakmış oluyoruz.

İçinde ağartıcı maddeler veya aşırı alkol bulunan ürünlerden kaçınınız.

Deterjan ile yerleri temizledikten sonra su ile yıkayarak ya da yüzey temizliği ise sadece su ile nemlendirdiğiniz bir bez ile silerek olabildiğince durulamaya özen gösterin. Yerleri sildikten sonra bir kez de duru su ile tekrar silerek de yerdeki deterjanı durulayabilirsiniz.

Kullandığınız kova ve benzeri malzemeleri mutlaka su ile yıkadıktan sonra kaldırın.

Ayrıca atıklarınızın bulunduğu çöp kovası gibi malzemeleri de kapaklı olarak kullanın ya da onların ulaşamayacağı kapalı bir yerde tutun. Kullanmadığınız zamanlarda duşa kabininizi ve klozetinizin kapağını da kapalı tutmayı ihmal etmeyin. Kimyasal içerikli tüm ilaç ve şampuan tarzı kozmetik malzemelerini de tıpkı temizlik malzemeleri gibi kapalı bir dolapta, onların ulaşamayacağı şekilde saklamanız en doğrusu olacaktır.

Son olarak dostlarımızı yıkarken lütfen normal şampuan ya da sabun kullanmayın. Onları ıslak mendil ile de temizlemeyin. İnsanlar için üretilen bu ürünlerin hem ph dengesi hem de kimyasal içeriği onlar için uygun değildir. Ciltleri bu yüzden de ayrıca tahriş oluyor. Onlar için üretilen özel şampuanlarla yıkayın ve çok gerekmedikçe de yıkmayın.

Referanslar