Kedilerde Kısırlaştırma

Kısırlaştırma Nedir?

Evcil hayvan besleme günümüzde giderek yaygınlaşsa da maalesef hala onlar hakkında yanlış ya da eksik bildiğimiz konular var. Kısırlaştırma da bunlardan biri. Hayatınızı masum can dostunuzla huzurlu ve sağlıklı bir şekilde sürdürmek istiyorsanız kısırlaştırma tam da bu noktada hem onun hem de sizin için göz ardı edilemeyecek bir konu. Doğasının gereğini yaşamasını istiyorsanız ve kısırlaştırmanın bunu bozacağını düşünüyorsanız yanılıyorsunuz. Çünkü hayvanlardaki çiftleşme isteği tamamen türünün devamını sürdürmesi için içgüdüsel olarak yapılan bir davranış şekli, yani insanlardaki gibi duygusal ya da fiziksel hiçbir yanı yok. Üstelik kısırlaştırma ile onun yaşam kalitesini artıracak ve ömrünü uzatacaksınız. Özellikle dişi kedilerde arka arkaya gerçekleşen bilinçsiz hamilelikler dişiyi oldukça yıpratıyor. Doğası düşünüldüğünde ise size evinizde hayat arkadaşlığı ederken zaten artık doğasının dışında bir yaşam sürecek.

Kısırlaştırma operasyonu erkek kedilerde testislerin, dişi kedilerde ise yumurtalıkların ve rahmin alınmasıyla gerçekleşen anestezi altında yapılan bir operasyondur. Kısacası kedinizin üremesini durdurmak amacıyla yapılan cerrahi bir işlemdir. Yabancı kaynaklarda dişiler için “spaying”,  erkekler için ise “castration” kelimesi ile tanımlanıyor. Üreme organlarındaki farklılık literatürtedeki karşılıklarını da değiştiriyor.

Kısırlaştırma ayrıca rahatsız olabileceğiniz birçok davranışı da ortadan kaldırıyor. Kızgınlık dönemlerinde erkek kedilerin evin belirli yerlerini işaretlemesi, dişi bulmak için evden kaçması veya evdeki eşyalara zarar vermesi, kavgaya yatkın olması, dişi kedinizin miyavlayarak kapılara tırmanması, gergin ve agresif tavırlar sergilemesi gibi birçok rahatsız edici davranışı her kızgınlık döneminde sürekli olarak tekrar tekrar yaşamak zorunda kalmayacaksınız. Tüm bunlar sadece sizi değil onu da rahatsız ediyor. Her kızgınlık döneminde eş bulamama ve çiftleşememe kaygısı yüzünden büyük bir stres yaşıyor ve mutsuz oluyor.

Erkek Kedilerde Kısırlaştırma

Doğru bildiğimiz yanlışlardan biri de erkek kediler için “Kısırlaştırılmasa da olur” düşüncesidir. Aslında dişi kediler için kısırlaştırma ne kadar önemliyse erkek kediler için de öyledir.  Cinsel olgunluğa erişmiş erkek kedilerin miyavlamaları ve evin orasını burasını işaretlemesi hem sizin için hem onun için çok rahatsız edici olmaya başlayacaktır. Hem psikolojik hem fiziksel sağlıklarını korumak için cinsel olgunluğa erişmiş erkek kedileri kısırlaştırmak en doğru olanıdır. Kısırlaştırma, erkek kedilerde testis kanseri olasılığını ortadan kaldırıyor, böylece onun yaşam kalitesini artırmış ve ömrünü uzatmış olacaksınız.

Peki, erkek kedilerin cinsel olgunluğa eriştiğini nasıl anlarım?

Artık çocukluk dönemini geride bırakmış olan erkek kediniz, 6. veya 8. aylarda kokulu idrar salgılamaya ve bu idrarı köşelere yaparak evinizi kendi bölgesi olarak işaretlemeye başlar. İşte bu durum erkek kedinizin artık ergenlik döneminde olduğunu gösteriyor. Yani cinsel gelişimi başladı ve 1 yaşına geldiğinde cinsel olgunluğa erişmiş olacak. Yani 1 yaşından evvel onu kısırlaştırmanız gerekiyor.

Veterinerler tarafından tavsiye edilen kısırlaştırma zamanı ise 6. aydan itibaren olarak biliniyor. Yani çocukluktan çıktıktan sonra ilk kızgınlık dönemini atlatır atlatmaz kedinizi kısırlaştırmanız en ideal olanı olacaktır. Sakın korkmayın erkek kedinizin karakteri değişmeyecek veya sanılanın aksine onda bir travma yaratmayacaksınız. Üstelik erkek kediler kısırlaştırma işlemi açısından dişi kedilerden daha şanslı ve bu yüzden çok daha çabuk iyileşip eski haline dönüyor. Ortalama 1 saat kadar süren bir ameliyatla, küçük oğlunuz 1- 2 gün içinde ayağa kalkacaktır. Erkek kedilerde açık ameliyat yapılmaz sadece dışardan testisleri alınır ve yaraya dikiş atılır. Ufaklık yalayıp zarar vermesin diye elizabeth yakalık takılır.

Kısırlaştırılmış erkek kedilerin elde ettikleri avantajlar;

• Dişi bulmak amacıyla evden kaçmazlar.
• Dışarıda daha az dolaştıklarından trafik kazası geçirme olasılıkları düşer.
• Diğer erkek kedilerle daha az kavga edeceğinden yaralanma riski azalır.
• Cinsel yolla bulaşan FIV veya FeLV gibi virüsleri kapma olasılığı düşer.
• Testis kanseri veya testis tümörü riski ortadan kalkar.
• Daha sakin ve uyumlu bir ev arkadaşı olurlar.

Dişi Kedilerde Kısırlaştırma

Küçük kızınızın poposunu yukarı kaldırıp evin her tarafına sürtündüğünü, sürekli ayaklarınızla oynamak istediğini, ayaklarınıza saldırdığını ya da ısırmak istemediğini, uzun uzun miyavladığını ve bunları hiç durmadan tekrarladığını görürseniz, kediniz kızgınlık dönemine girmiş demektir. Küçük kızınız artık yetişkinliğe adım atıyor ve birkaç gün boyunca bu hareketleri tekrarlayacak, daha sonra ise eski haline geri dönecektir.

Peki, dişi kedimin cinsel olgunluğa eriştiğini nasıl anlarım?

Eğer dişi bir kediniz varsa 6. aydan sonra çocukluk dönemini geride bırakıp olgunlaşmaya başlar ve kızgınlık dönemine girer. Yukarıda belirttiğimiz davranışları sergilemeye başlar. Dişi kedilerde, kızgınlık dönemi boyunca sürekli olarak miyavlayama, agresif davranışlar ve evden kaçma gibi olumsuz durumlar yaşanabilir. Lütfen bu dönemi daha hafif atlatmak için bazı kedi sahiplerinin yaptığı gibi progesteron ilaçlarla kedinize zarar vermeyin çünkü bu ilaçlar uzun vadede kist gibi ciddi sağlık sorunlarına neden oluyor.

Kısırlaştırmazsanız kızgınlık döneminin 10-15 günde bir tekrarladığını göreceksiniz. Kısırlaştırma operasyonu için kedinizin kızgınlık döneminden çıktığı ara dönemi yakalamak zorundasınız. Dişi kediler kızgınlık döneminde kısırlaştırılamıyor çünkü bu dönemde operasyon yapılırsa aşırı kanama riski ortaya çıkıyor. Kızgınlık dönemi atlatıldıktan sonra operasyon yaptırmalısınız.

Dişi kedilerin kısırlaştırma operasyonu erkek kedilerinki kadar basit değildir. Yumurtalıkların ve rahmin alınabilmesi için tam bir operasyon gereklidir. Önce karın bölgesi tıraş edilir ve sonra karnında bir kesi alınır ve yumurtalıklar ve rahim alınır. Ameliyat yaklaşık 3 saat sürer. Açık ameliyat yapıldığından kedinizin toparlanması bir haftayı bulabilir. Bu sırada yakın ilginize ihtiyaç duyar.

Ameliyattan sonra bilinci yarı açık olacağından ilk 24 saat onunla yakından ilgilenmelisiniz. Bu sırada yara ile oynayıp kendisine zarar verme ihtimali olduğundan elizabeth yakalık takılır ama yine de bir gözünüz üstünde olsun.  Anesteziden ayıldığında bir süre sersem gibi olabilir. Uyandığında ona az bir miktar su verebilirsiniz. Operasyondan 3 saat sonra mama yiyebilir yani biraz daha kendine geldiğinde yaş mama bile verebilirsiniz. Operasyondan sonraki bir hafta ona evin huzurlu sakin bir köşesinde bakmanız gerekiyor. Ameliyat yarası ve dikişlerinden dolayı hareketleri yavaş ve alışılmadık şekilde olabilir ona ihtiyaçlarını gidermesi konusunda nazikçe yardım edin. Kediler bir yerleri ağrıdığında uyur, o da bu sürede hem dinlenmek için hem de ağrı kesicilerin etkisiyle uykulu olacak ve genelde uyuyacak. Tuvaletini kendisi yapabiliyor olmalı eğer bir sorun olursa veya kanaması olduğunu görürseniz hemen veterinerinize danışın.

Kısırlaştırılan dişi kedilerin elde ettiği avantajlar;

• Kedinizin diğer dişi kedilerle kavga etme olasılığı düşeceğinden kavga sırasında oluşabilecek yaralanma riskleri de ortadan kalkıyor.
• Cinsel yola bulaşan hastalık ve enfeksiyonlardan korunmuş oluyor.
• FIV ya da STI gibi birçok ölümcül virüsten korunuyor.
• Sizin ve komşularınızın şikayetçi olacağı kızgınlık dönemi agresyonu tamamen önlenmiş olur.
• Kedinizde görülebilecek sık gebelikten kaynaklanan sağlık sorunlarından, ayrıca plansız çoğalan nüfusun getireceği sıkıntılardan da kurtulmuş olursunuz. Aksi halde kediniz Ocak ve Ağustos ayları arasında her 3 haftada bir çiftleşecek ve gebe kalacak.
• Yumurtalık, rahim ve meme kanseri riski ortadan kaldırılır.
• Çiftleşme amacıyla evden kaçarsa başına gelebilecek tüm kaza ve aksiliklerden kurtulmuş olur.

Dişi veya erkek fark etmeksizin; Operasyon öncesi ne yapılmalı?

Kedinize cerrahi girişimden yaklaşık 12 saat öncesinden itibaren kedinize mama vermemelisiniz.  Kedinizin geçmişinde herhangi salık sorunu varsa veya genetik her hangi bir problemi ya da hastalığı varsa mutlaka veterinerinizle paylaşınız.

Kısırlaştırma Operasyonu Nasıl Olur?

İlk önce kedinize genel anestezi verilecek ve anestezi sırasında vüut fonksiyonlarını gözlemlemek ve herhangi bir komplikasyon gelişmediğinden emin olmak iin bir gözlem cihazına bağlanır. Daha sonra ise dişi kedilerde tam bir açık ameliyat ile yumurtalıklar, erkek kedilerde ise dışarıdan testisler alınarak operasyon gerçekleştirilir. Ardından dişi kedilerde açılan kesi iç ve dış dikişlerle kapatılır. Erkek kedilerde ise testisler alındıktan sonra yine dikişlerle yara kapatılır. Kedinizin ilk 24 saat gözlem altında kalması tavsiye edilir. Anestezi etkisi geçtiğinde kediniz uyanacaktır. Uyandığı andan itibaren ne yapmanız gerektiği ile ilgili veterineriniz sizi bilgilendirmelidir. Erkek kediler genellikle ertesi gün veya aynı gün bile eve dönebilirken dişi kedilerin kesiği daha büyük olduğundan bazen 1 – 2 gün veteriner kliniğinde kalabilir.

Kediler genellikle kısırlaştırma operasyonu sonrasında çabucak iyileşir. Bir ya da iki hafta içinde veterineriniz dikişleri alacaktır.

En İdeal Kısırlaştırma Zamanı Nedir?

İster erkek ister dişi kedi olsun, tüm kedilerin ergenlik çağında kısırlaştırılması doğru ve uygun bulunuyor. Yavru kediler, altı aylık olduktan sonra ilk kızışma dönemlerine girer ve artık yavruluktan çıkarlar. Miyavlamalarında artış ve çıkardıkları seste bir yalvarış sezmeye başlarsınız. Artık sürekli olarak bacaklarınıza ya da koltuklara sürünmeye başlar. Ne zaman onu sevmeye kalksanız poposunu havaya kaldırır, oyun oynamak istediğinizde çiftleşme dürtüsüyle yaklaşır. Karşılık bulamadığı için de sinirlenir ve mutsuz olur. İşte bu ilk kızgınlık döneminin hemen ardından kısırlaştırma işlemini yaptırmanız tavsiye edilir. Yakın zamana dek bilinen doğrular bu yönde, yani kedinizi, 6 aylık civarı iken (her kedide ilk kızgınlık dönemi farklı olabilir. Bazı kediler 4 aylıkken kızgınlığa girebiliyor.) kısırlaştırmanız gerektiğini öne sürüyor. Fakat yeni bilimsel verilere göre daha küçük kedilerin kısırlaştırılmasında da herhangi bir dezavantaj gözlenmemiş. Bazı kediler daha erken, mesela 4 aylıkken ergenliğe bastığından kısırlaştırma işleminin de daha erken yapılması gerekli görülüyor.

Kısırlaştırma Sonrası

Kısırlaştırma operasyonundan önceki 12 saat ve operasyondan 3 saat sonra kedinize mama veya su verebilirsiniz. Ödül maması gibi yoğun tat ve aromalar içeren mamalar vermeyin, anesteziden dolayı koku ve tatlara hassaslaşmış olabilir. Sürekli olarak yediği kuru mama en ideal olanıdır. İlk birkaç saat biraz iştahsız olabilir ama sonrasında eski formuna kavuşacaktır. Eğer 48 saat içinde yemeye başlamazsa mutlaka veterinerinize danışın.

Operasyon sonrası fazla, ani ve iddialı hareketler yapmasını önleyin. Uzun süre hareketsiz kalmasına da izin vermeyin. Ara sıra koşmadan sakin ve kısa yürüyüşler en iyisi olacaktır. Zıplama, atlama, koşma veya merdiven çıkma gibi hareketler yapmasını engelleyin. Onun dikkatini sakin bir oyunla cezbedebilirsiniz. Zaten biraz daha sakin, halsiz ve uyuşuk olacaktır. Yanında kalın, onu sevin ve onunla oynayın. Dikişlerini mutlaka takip edin. Yara iyileşip de dikişler alınan dek yakalık kullanmak en iyisi olacaktır ama kediniz yakalığa izin vermiyor ve huysuzlanıyorsa, o zaman dikişli kısmı güzelce bandajlayın ama nazik ve özenli olmalısınız. Ayrıca her gün bandajı değiştirip yarayı hava alması için açın ve pansuman yapın ya da kliniğe giderek veterinerinizden yardım isteyin.

Operasyonu yapan veterinerin size söylediği günlerde mutlaka muayeneye götürün. Bu süreç boyunca operasyon bölgesinde şişlik, kızarıklık ya da iltihaplanma görüyorsanız mutlaka hemen veterinere götürmelisiniz. Ayakta iken kambur duruyorsa kediniz acı ekiyor demektir. Bu hali oldukça üzücü görünüyor olsa da endişelenmeyin. Anestezi sonrasında biraz ağrı olabilir ama arı kesiciler ile onu rahatlatabilirsiniz. Kedinizin kısa zamanda giderek daha iyi olduğunu göreceksiniz. Operasyon sonrasında çabuk toparlaması için evde ona sakin sıcak bir dinlenme köşesi hazırlayın ve evde başka kedi varsa bu süre boyunca onlardan uzak tutun. Ayrıca bulunduğu ortamı operasyon sonrası enfeksiyona karşı temiz tutmanız çok önemli.

Ameliyattan sonraki 3. gün kediniz giderek hareketlenmeye başlayacak ve bir yerlere tırmanmaya ya da çıkmaya kalkışacak. Kendisini incitmesine izin vermeyin ama zararsız hareketlerine de müdahale etmeyin. Artık kediniz iyileşiyor!

Ameliyattan bir hafta sonra operasyon bölgesinde ciddi oranda iyileşme fark edeceksiniz. Yarasının kapandığını göreceksiniz. Dikişler iki hafta içinde kendiliğinden atacaktır ya da veteriner tarafından alınacaktır.

Dişi kedilerin yan taraflarında ya da karınlarında yani operasyon bölgesinin tıraşlanmış olduğunu göreceksiniz ama kısa zamanda tüyler tekrar uzayacak ve uzadığında neresi olduğunu fark edemeyeceksiniz bile. Bir kaç hafta içinde ufaklığın pofuduk tüyleri yine eski haline dönecektir.

Kısırlaştırma, kedimin beslenmesini nasıl etkiler?

Kediniz kısırlaştırıldığında, beslenme alışkanlığında ve çeşitlenme artış, hareketlerinde ise azalma ve yavaşlama olduğunu fark edeceksiniz.

İştahında %20-25 artışa karşın, hareketlerindeki  %30 azalma, daha az enerji harcamasına ve kilo almasına neden olacak. Bu yüzden kısırlaştırdıktan sonra kedinizi eski dietine göre beslemeyin. Ona özel, hem kuru hem de yaş olmak üzere üretilen kısır kedi mamalarını marketlerden, veterinerinizden ve pet shop’lardan (evcil mağazası) satın alabilirsiniz.

Eğer kedinizi yavruyken kısırlaştırmaya karar verirseniz, mutlaka büyümesini destekleyecek besin değerlerini içeren mamalarla beslemeye özen gösterin, ancak bu sırada gereksiz yere kilo almasını önlemek için egzersiz ve hareketliliğine dikkat etmeniz gerekiyor.

Kısırlaştırmada görülebilecek komplikasyonlar neler olabilir?

Kedi kısırlaştırma operasyonunun ilk saatlerinde ilaçların etkisiyle sürekli sarı köpük şeklinde kusma eğilimi içinde olacaktır. Saatlerdir aç olduğundan ve ilaçların yan etkileri yüzünden bu durum tekrarlanabilir. Operasyon geçirdiği gün içinde kedilerin 5 kere kusması normal karşılanıyor, eğer kediniz bu sayıyı aştıysa veterinerinize danışmanız gerekli.

Kısırlaştırmayla ilgili olarak yaşanabilecek en önemli problem obezitedir. Çünkü bu kilolar ileride ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Kedilerde diyabet ve eklem hastalıklarının her ikisi de obezite ile bağlantılı olduğundan ciddiye alınması gereken bir durumlardır. Kapalı mekanlarda yaşayan kediler hareket eksikliği nedeniyle uzun vadede sindirim sistemi sorunları yaşayabilirler. Kısırlaştırıldıktan sonra, kedilerin hormon dengesinde metabolizmanın yavaşlamasına neden olan bir değişiklik olur ve kediniz kilo almaya eğilimli hale gelir. Ayrıca, kısırlaştırılmamış kedilere kıyasla, yağ birikimi daha fazla ve kas kütlesi daha azdır.

Kısırlaştırma, kedimi depresyona sokar mı?

Aksine daha sakin huzurlu ve mutlu bir yaşam sürecektir. Tam tersine eğer kısırlaştırmazsanız, sürekli olarak içgüdüsel şekilde çiftleşme isteği duyacak ve yapamadığında strese girerek depresyona girecek.

Kısırlaştırma kedimin karakterini değiştirir mi?

Hayır, kısırlaştırma işlemi kedinizin karakterinde hiçbir değişime neden olmaz. Sadece tavırları daha sakin ve ağırbaşlı olacaktır. Korkulduğu gibi kediniz durumdan duygusal bir çıkarımda bulunmaz, travma yaşamaz. Sadece eskisine oranla daha çok yiyecek ama daha miskin davranacaktır. Zaten bu tutum kedilerde yaş alındıkça ortaya çıkan bir durumdur. Muzip, oyuncu, sevimli bir kediniz varsa, hiç korkmayın, karakterinden hiçbir şey kaybetmeyecek iyileşir iyileşmez yine sizi şaşırtmaya ve güldürmeye devam edecektir.

Kısırlaştırma mitlerine karşı gerçekler;

• İnanması güç olsa da, kediler dört aylıkken üremeye başlayabilirler.
• Altı aylıktan küçük yavruların kısırlaştırılması bilinenin aksine güvenli bir işlemdir.
• Kedilerde aile kavramı yoktur. Kardeşleriyle ve anne babalarıyla kolayca çiftleşebilir ve üreyebilirler.
• Bir kedinin kısırlaştırılmadan önce illa ki bir kızgınlık dönemi geçirmesinin ya da bir kez yavrulamasının yararlı olduğu doğru değildir.
• Kedilerde gebelik süresi dokuz haftadır ve bir dişi kedi genellikle doğum yaptıktan sadece altı hafta sonra yeniden kızgınlık dönemine girebilir.
• Bir kedi rahatlıkla yılda üç kez doğum yapıp her seferinde beş ya da altı yavru doğurabilir. Bu hızda ve sıklıkta üreme anne kedi için çok yorucu ve sağlıksızdır. Bünyesi arka arkaya gelen bu hamilelikleri kaldıramayabilir. Tek bir kısırlaştırılmamış dişi kedi sadece beş yıl içinde 20.000 yeni kedinin doğması demektir. Kısırlaştırılmamış kediler birbirlerini bulmak konusunda oldukça beceriklidir ve planlanmamış veya istenmeyen gebelikler çok yaygındır.
• Kısırlaştırılmış kediler organlarını ya da üreme ve yavru büyütme fırsatını kaybettikleri için herhangi bir üzüntü yaşamazlar. Kediler insan değildir!

Kısırlaştırma operasyonun riski nedir?

Elbette anestezi altında yapılan işlemler, insanlar için ne kadar tehlikeli ise bu operasyon da kediniz için o kadar tehlikelidir. Ancak operasyon öncesinde yapılacak kontroller sayesinde ameliyat sonrasında yaşanabilecek olumsuzluklar en aza indirilir. Kedinizin hiçbir sağlık sorunu olmadan operasyonu sorunsuz geçirme ihtimali oldukça yüksektir. Yapılan araştırmalarda kısırlaştırma operasyonunda herhangi bir sorun meydana gelme ihtimali ortalama olarak 10. 000’ de / 3 olarak saptanmıştır.

REFERANSLAR

• vca_corporate, Cat Behavior and Training – Cat Neutering and Behavior, January 26, 2021, from https://vcahospitals.com/know-your-pet/cat-behavior-and-training-cat-neutering-and-behavior#:~:text=The%20operation%20of%20neutering%20or,sutures%20are%20not%20generally%20required.
• MedicAnimal, Understanding the advantages of neutering your male cat, January 26, 2021, from https://www.medicanimal.com/Understanding-the-advantages-of-neutering-your-male-cat/a/ART111465
• Animal Health Center, 5 Benefits of Neutering Your Male Cat, March 23, 2018, from https://animalhealthcenternh.com/2018/03/23/5-benefits-of-neutering-your-male-cat/
• RSPCA, Cats and Cat Neutering, Health and Welfare, January 26, 2021, from https://www.rspca.org.uk/adviceandwelfare/pets/cats/health/neutering
• International Cat Care, International Cat Care, October 07, 2019, from https://icatcare.org/advice/neutering-your-cat/
• Hill’s Pet Nutrition, Health Benefits of Spaying or Neutering Your Cat: Hill’s Pet, January 26, 2021, from https://www.hillspet.com/cat-care/healthcare/benefits-of-neutering-a-cat
• Purina, Cat and Kitten Neutering FAQs, January 26, 2021, from https://www.purina.co.uk/cats/getting-a-new-cat/guide-for-new-owners/cat-neutering-faqs
• Cat Healthy, 09- Surgical Sterilization: Earlier is Better, January 26, 2021, from https://www.cathealthy.ca/protocols/surgical-sterilization-earlier-is-better/
• Cats Protection, Neutering and Spaying – What We Do, January 26, 2021, from https://www.cats.org.uk/what-we-do/neutering
• RVC, Cat and Kitten Neutering, January 26, 2021, from https://www.rvc.ac.uk/small-animal-vet/general-practice/practice-services/neutering-spaying-pet/cat-kitten-neutering